ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ 1822

Η ΠΡΩΤΗ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΙΚΗ

Μία λαμπρή σελίδα της Επανάστασης

Το όνομα Μεσολόγγι στην Ελληνική Ιστορία έχει αναμφισβήτητα συνδεθεί με την Ηρωική Έξοδο του 1826 , ένα γεγονός που έπληξε μεν την Επανάσταση ,αλλά συγκίνησε τον Πολιτισμένο κόσμο. Ένα σημαντικό σημείο του Αγώνα υπήρξε και η Πολιορκία του Μεσολογγίου το 1822 από τους Τούρκους . Η αποτυχία των Τούρκων πολιορκητών να κατακτήσουν το Μεσολόγγι έσωσε την Επανάσταση στην Δυτική Στερεά και μετέτρεψε την πόλη αυτή σε στόχο των Κατακτητών (που τελικά θα το πετύχουν το1826 με την συνεργασία Κιουταχή και Ιμπραήμ ).

Τα Χριστούγεννα του 1822 οι Έλληνες πολιορκημένοι , κατά την διάρκεια της χριστουγεννιάτικής Λειτουργίας , ενώ φαινόταν ότι πήγαιναν όλοι στις Εκκλησιές της πόλης, οι φρουροί του τείχους ξαγρυπνούσαν με το όπλο στο χέρι και έδωσαν απάντηση στους εισβολείς . Τους έτρεψαν σε φυγή και διέλυσαν το στρατόπεδό τους .Θυμάμαι πως στην διάρκεια της θητείας μου στα ελληνο-τουρκικά σύνορα ο εκεί Μέραρχος μας υπενθύμισε το νικηφόρο αυτό γεγονός κατά τις εορτές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς του 1994 , για να μας τονίσει ότι και στις εορτές πρέπει να επαγρυπνούμε ως αληθινοί στρατιώτες , όπως οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου το 1822.

ΤΙ ΠΡΟΗΓΗΘΗΚΕ ΤΗΣ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ ΤΟ 1822

Μετά την καταστροφική μάχη του Πέτα για τους Έλληνες επαναστάτες (4 Ιουλίου 1822), οι Οθωμανοί στρατηγοί Ομέρ Βρυώνης και ο Κιουταχής, επικεφαλής 11.000 ανδρών, κατήλθαν χωρίς αντίσταση στην κοιλάδα του Μεσολογγίου, την οποία απέκλεισαν από ξηράς (25 Οκτωβρίου). Μαζί τους βρέθηκαν και οι Έλληνες οπλαρχηγοί Βάλτου και Ξηρομέρου, Γεώργιος Βαρνακιώτης, Γιαννάκης Ράγκος, Γώγος Μπακόλας, Γεωργάκης Βαλτινός και Ανδρέας Ίσκος, που είχαν δηλώσει υποταγή στους δύο πασάδες. Ήταν τέτοια η κατάσταση στην Στερεά που πολλοί Έλληνες βρέθηκαν δίπλα στους Τούρκους 3 χρόνια πριν την ανάλογη κίνηση του Μωραΐτη Νενέκου , που η κυρίαρχη Ιστοριογραφία έχει χαρακτηρίσει ως προδότη , ενώ έκανε ό,τι έκαναν τόσοι Ρουμελιώτες πιο πριν από αυτόν .

Ο Γιουσούφ Πασάς με τον στόλο του από την Πάτρα συμπλήρωνε τον αποκλεισμό της πόλης από τη θάλασσα. Το Μεσολόγγι εκείνα τα χρόνια ήταν το οικονομικό και πολιτικό κέντρο της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος (σημερινής Δυτικής Στερεάς Ελλάδος).

Ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και ο Μάρκος Μπότσαρης με τα λείψανα του εκστρατευτικού σώματος του Πέτα ανέλαβαν την υπεράσπιση της πόλης. Το Μεσολόγγι ήταν ευπρόσβλητο από ξηράς και προστατευόταν από ένα χαμηλό περιτείχισμα κατασκευασμένο στις αρχές της Επανάστασης. Η δύναμη των πολεμιστών δεν υπερέβαινε τους 700 άνδρες, ενώ χρειάζονταν τουλάχιστον επταπλάσιοι υπερασπιστές. Στους προμαχώνες δεν υπήρχαν παρά μόνο 14 πυροβόλα. Τα πολεμοφόδια και τα τρόφιμα μόλις έφθαναν για ένα μήνα. Η θέση των πολιορκημένων ήταν απελπιστική.

Στο στρατόπεδο των πολιορκητών υπήρχε διχογνωμία για το σχέδιο ενεργειών. Ο Κιουταχής και ο Γιουσούφ υποστήριζαν την άμεση κατάληψη του Μεσολογγίου με έφοδο. Ο Ομέρ Βρυώνης ήταν της γνώμης να το καταλάβουν δια συμβιβασμού, προκειμένου να διατηρηθεί η πόλη αλώβητη για τις ανάγκες του στρατού, μετά την ερήμωση της Αιτωλοακαρνανίας.

Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΙΚΗ

Τελικά, επικράτησε η γνώμη του Ομέρ Βρυώνη. Οι πολιορκούμενοι εξέλαβαν ως θείο δώρο την εξέλιξη αυτή. Άρχισαν ατέρμονες συζητήσεις περί συμβιβασμού, αναμένοντας τη βοήθεια που είχαν ζητήσει από την Πελοπόννησο και τα νησιά. Πράγματι, στα μέσα Νοεμβρίου στολίσκος από 11 πλοία υπό τον Ανδρέα Μιαούλη διέσπασε τον θαλάσσιο αποκλεισμό του Μεσολογγίου. Αποβίβασε 1000 άνδρες υπό τους Πελοποννησίους ηγέτες Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Ανδρέα Ζαΐμη και Κανέλλο Δεληγιάννη και προμήθευσε με τροφές και πολεμοφόδια τους υπερασπιστές του. Τότε οι πολιορκημένοι διαμήνυσαν στους Τούρκους πασάδες ότι αν θέλουν το Μεσολόγγι να έλθουν να το πάρουν. Θύμισε το ιστορικό Μολών λαβέ του Λεωνίδα .

Η κατάσταση στο στρατόπεδο των πολιορκητών δεν ήταν καλύτερη από αυτή τον πολιορκημένων. Τα πολεμοφόδια και τα τρόφιμα άρχισαν να ελαττώνονται και οι προμήθειες νέων κατέστησαν δυσχερείς. Έτσι, οι πασάδες αποφάσισαν έφοδο, αφού είχε χαθεί πολύτιμος χρόνος με τις διαπραγματεύσεις. Η επίθεση προγραμματίστηκε για τη νύχτα της 24ης προς 25η Δεκεμβρίου, με την ελπίδα ότι οι μαχητές θα εγκατέλειπαν τους προμαχώνες και θα πήγαιναν στις εκκλησιές για να γιορτάσουν τα Χριστούγεννα. Όμως, το σχέδιο της επίθεσης είχε διαρρεύσει στους μαχητές του Μεσολογγίου από τον ελληνικής καταγωγής γραμματικό του Ομέρ Βρυώνη, Γιάννη Γούναρη, κι έτσι η φρουρά παρέμεινε στις θέσεις της πανέτοιμη για την επίθεση.Η κίνηση αυτή του Γούναρη έσωσε το Μεσολόγγι.

Κατά την έφοδο, οι Οθωμανοί υπέστησαν πανωλεθρία και οι δύο πασάδες αποφάσισαν να λύσουν την πολιορκία στις 31 Δεκεμβρίου 1822, επειδή κυκλοφορούσαν έντονες φήμες ότι έφθανε εναντίον τους ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Κατά τη διάρκεια της επιστροφής τους στην Ήπειρο, νέα δοκιμασία περίμενε τους καταπονημένους Οθωμανούς. Στην προσπάθειά τους να διαβούν τον πλημμυρισμένο Αχελώο, πολλοί στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους. Τα υπολείμματα των δυνάμεων του Κιουταχή και του Ομέρ Βρυώνη έφθασαν σε κακή κατάσταση στις 21 Φεβρουαρίου 1823 στο Κραβασσαρά (σημερινή Αμφιλογία) και στη συνέχεια πέρασαν με πλοία στην Πρέβεζα.

Η επιτυχία των Ελλήνων φάνηκε από τα αποτελέσματα .Η καταστροφή του οθωμανικού στρατού προκάλεσε την αποτυχία της εκστρατείας των δύο πασάδων κατά της Δυτικής Ελλάδος. Η επιτυχία των Ελλήνων έγινε μεγαλύτερη, καθώς μετά την αναχώρηση των Οθωμανών από το Μεσολόγγι, ενώθηκαν με τους επαναστάτες οι οπλαρχηγοί Ανδρέας Ίσκος και Γεωργάκης Βαλτινός, που είχαν προσχωρήσει στο τουρκικό στρατόπεδο.

Ο ΗΡΩΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΟΥΝΑΡΗΣ ΚΑΙ Η ΤΥΧΗ ΤΟΥ

Ο Γιάννης Γούναρης από τα Γιάννενα, ο Έλληνας γραμματέας του Ομέρ Βρυώνη, του οποίου τη γυναίκα και τα παιδιά είχαν όμηρους οι Τούρκοι στην Άρτα, πρόδωσε το σχέδιο στους Έλληνες κι έτσι όταν επιτέθηκαν οι Τούρκοι βρήκαν άντρες και γυναίκες σε κάθε προμαχώνα να αντιστέκονται ηρωικά. Έτσι οι Έλληνες πήραν την νίκη, ενώ ο Γούναρης μετά τη σφαγή της οικογένειάς του καλογέρεψε στο μοναστήρι της Κλεισούρας. Σήμερα ο επισκέπτης της Κλεισούρας (από τον ως πρόσφατα δρόμο Αντιρρρίου-Αγρινίου ) αντικρίζει τον επιβλητικό χώρο όπου μόνασε αυτός ο σπουδαίος πατριώτης . Η προσφορά της πράξης του έχει αποτυπωθεί σε πεζά και θεατρικά έργα , ενώ προτομή του Γιάννη Γούναρη βρίσκεται στον Κήπο των Ηρώων στην Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου ,μαζί με τα άλλα μνημεία των αγωνιστών .

Ο ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΟΥ 1822

Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, με νωπά τα γεγονότα στο μυαλό του, αναφέρεται στην πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου και την καταστροφική διάβαση του Αχελώου από τους Τούρκους στο ποίημα του «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», που έγραψε το Μάιο του 1823 (στροφές 88-121).Από την Ζάκυνθο βρισκόταν δίπλα στις μεγάλες εξελίξεις του Μεσολογγίου και είχε ακούσει από αυτόπτες μάρτυρες τα δραματικά γεγονότα.

Ο Σολωμός ήταν αυτός που και στην άλλη μεγάλη Πολιορκία και την Έξοδο εβίωσε το μεγαλείο των στιγμών . Και με τους <<Ελεύθερους Πολιορκημένους >> προσέφερε στον Ελληνικό Λαό και την Νεοελληνική Γραμματεία έναν Ύμνο στο Ήθος και την Θυσία των Πολιορκημένων . Έναν ύμνο που αποτελεί μία Βίβλο της Ελευθερίας για κάθε άνθρωπο παγκοσμίως. Ας δούμε την αναφορά του Εθνικού μας Ποιητή στα γεγονότα του Μεσολογγίου το 1822 από τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν».Ο ποιητής απευθύνεται στην Ελευθερία σε β΄ ενικό πρόσωπο .

88 Πῆγες εἰς τὸ Μεσολόγγι
τὴν ἡμέρα τοῦ Χριστοῦ,
μέρα ποὺ ἄνθισαν οἱ λόγγοι
γιὰ τὸ τέκνο τοῦ Θεοῦ.

89 Σοῦ 'λθε ἐμπρὸς λαμποκοπώντας
ἡ Θρησκεία μ' ἕνα σταυρό,
καὶ τὸ δάκτυλο κινώντας
ὀποῦ ἀνεῖ τὸν οὐρανό,

90 «σ' αὐτό», ἐφώναξε, «τὸ χῶμα
στάσου ὀλόρθη, Ἐλευθεριά!».
Καὶ φιλώντας σου τὸ στόμα
μπαίνει μὲς στὴν ἐκκλησιά.

91 Εἰς τὴν τράπεζα σιμώνει,
καὶ τὸ σύγνεφο τὸ ἀχνὸ
γύρω γύρω τῆς πυκνώνει
ποὺ σκορπάει τὸ θυμιατό.

92Ἀγρικάει τὴν ψαλμωδία
ὀποῦ ἐδίδαξεν αὐτή·
βλέπει τὴ φωταγωγία
στοὺς Ἁγίους ἐμπρὸς χυτή.

93Ποιοὶ εἴν' αὐτοὶ ποὺ πλησιάζουν
μὲ πολλὴ ποδοβολή,
κι άρματ', ἅρματα ταράζουν;
Ἐπετάχτηκες ἐσύ!

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ Γεώργιος Κουρκούτας – Φιλόλογος