Γεώργιος Γκορέζης Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Στρατου Κεντρική Ομιλία στη Βούρμπιανη Γράμμου (στα πλαίσια επετειακής εκδήλωσης-μνημοσύνου για τους πεσόντες στις επιχειρήσεις 1946-1949)
Σεβασμιότατε, Στρατηγοί, αξιωματικοί-οπλίτες, αγωνιστές-αγωνίστριες της περιόδου...
Η χώρα βρίσκεται πάνω σε άξονες κατακτητικών ιμπεριαλισμών. Του Σλαβικού
από τα βόρεια, του Τουρκικού από τη Ανατολή. Αγωνίστηκε εναντίον τους
στο πρόσφατο παρελθόν, και θα αγωνισθεί και στο μέλλον. Η σημερινή
νεολαία, που ανδρώνεται μέσα σε μια ειρηνική κατάσταση που διαρκεί 62
χρόνια από το 1949 θα αντιμετωπίσει νέους αγώνες για την επιβίωση του
έθνους, γιατί οι ιμπεριαλισμοί που περιβάλλουν τη χώρα έχουν ενταχθεί
σήμερα, περισσότερο από άλλοτε, μέσα στον ανταγωνισμό των συμφερόντων
των Μεγάλων Δυνάμεων στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Η επίθεση που δέχθηκε η Ελλάδα από του τέλους του μεγάλου πολέμου μέχρι το φθινόπωρο του 1949 περιγράφεται ως κομμουνιστική επίθεση κατά της Ελλάδος, με σκοπό την διανομή των εδαφών της μεταξύ Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας.
Ο αγώνας των κομμουνιστών στην Ελλάδα δεν έμοιαζε καθόλου με τον αγώνα των κομμουνιστών των γειτονικών της κρατών. Οι Γιουγκοσλάβοι κομμουνιστές αγωνίστηκαν και επεδίωξαν την επαύξηση των εδαφών της Γιουγκοσλαβίας, με την προσάρτηση της Τεργέστης. Οι Βούλγαροι για να σώσουν τη χώρα τους από τις κυρώσεις, λόγω της συμμαχίας τους με τους Γερμανούς. Οι Αλβανοί για την ανεξαρτησία τους και την προσάρτηση της Βορείας Ηπείρου. Οι Ιταλοί για να περιορίσουν τις συνέπειες της ήττας τους. Μαζί με τους σκοπούς αυτούς ήταν και η επιβολή του κομμουνισμού. Πουθενά όμως, αυτή η επιβολή δεν συνδυάσθηκε με παραχώρηση εθνικού εδάφους.
Στην Ελλάδα ο αγώνας των κομμουνιστών τέθηκε υπό την κηδεμονία των σλαβικών ομόρων κρατών. Ήταν τεράστιο σφάλμα της ηγεσίας τους, που προήλθε από έλλειψη πολιτικής ωριμότητας και τυφλό δογματισμό. Σαν συνέπεια ήλθε η υποστήριξη της απαιτήσεως των Βουλγάρων κομμουνιστών να μην επιβληθούν κυρώσεις στη Βουλγαρία για την επιδρομή της στην Ελλάδα παρά το πλευρό των Γερμανών, και η απόφαση της 5ης ολομέλειας του ΚΚΕ στις 30 Ιανουαρίου 1949 περί αποσπάσεως της Μακεδονίας από την Ελλάδα.
Η κομμουνιστική επίθεση κατά της Ελλάδος οργανώθηκε σε τρείς γύρους. Ο πρώτος γύρος ήταν η συγκρότηση του ΕΑΜ στην κατοχή, η οργάνωση του κομμουνιστικού στρατού του ΕΛΑΣ και η διάλυση των εθνικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής. Ο δεύτερος γύρος ήταν το αιματηρό κίνημα του Δεκεμβρίου 1944. Μετά την καταστολή του κινήματος και τη συμφωνία της Βάρκιζας ( 12 Φεβ 1945 ) η Σοβιετική Ένωση οργάνωσε την κατάκτηση της Ελλάδος με τα όπλα. Ήταν ο τρίτος γύρος.
Οι κομμουνιστές αποχωρώντας από την Ελλάδα μετά την καταστολή του Δεκεμβριανού κινήματος κατέφυγαν στην Αλβανία, τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία. Στο Ρουμπίκ της Αλβανίας και στο Μπούλκες της Βοϊβοδίνας άρχισε να λειτουργεί σχολή στελεχών. Οι Έλληνες κομμουνιστές που κατέφυγαν στις γειτονικές χώρες υπολογίζονται σε 12.000, ενώ ίδιος ήταν και ο αριθμός των Σλαβομακεδόνων, που λόγω εγκλημάτων τους κατά την κατοχή κατέφυγαν και αυτοί στη Γιουγκοσλαβία.
Η Σοβιετική Ένωση ανέλαβε να προπαρασκευάσει τη διεθνή κοινή γνώμη για το δήθεν δίκαιο των ελλήνων κομμουνιστών. Υποστήριξε στα διεθνή φόρα την ίδρυση κράτους με την ονομασία Μακεδονία, μέσα στα όρια της Γιουγκοσλαβίας, και τις αξιώσεις της Βουλγαρίας για προσάρτηση εδαφών και έξοδο στο Αιγαίο.
Τα πρώτα θερμά επεισόδια άρχισαν το Μάρτιο του 1946 στον Όλυμπο, την Κατερίνη και τα Χάσια. Ακολουθούν πολυάριθμες αποστολές από το Μπούλκες προς το Γράμμο, το Βέρμιο, το Βίτσι, τα Πιέρια. Χτυπούσαν αιφνιδιαστικά, κυρίως σταθμούς χωροφυλακής.
Τον Οκτώβριο συγκροτήθηκε το Γενικό Αρχηγείο τους υπό τον Μάρκο Βαφειάδη. Η τακτική του ανταρτοπολέμου στο πρώτο αυτό στάδιο ήταν η αιφνιδιαστική επίθεση, εξόντωση της φρουράς, τρομοκράτηση με άμεσες εκτελέσεις αντιφρονούντων και ταχεία αποχώρηση και εξαφάνιση των επιτιθεμένων.
Οι επιτιθέμενοι απέφευγαν τη σύγκρουση με τις εθνικές δυνάμεις, επειδή ειδοποιούνταν έγκαιρα από την αυτοάμυνα των χωριών και των πόλεων περί των κινήσεων του στρατού. Η αυτοάμυνα πήρε μεγάλη έκταση, οργάνωσε δίκτυο πληροφοριών και συνδέσμων, ανέλαβε ναρκοθετήσεις και σαμποτάζ, τρομοκρατούσε τον πληθυσμό ακόμα και με δολοφονίες αντιφρονούντων.
Η κυβέρνηση και το Γενικό Επιτελείο Στρατού άρχισαν να αντιλαμβάνονται την ανάγκη οργανώσεως και εξοπλισμού του πληθυσμού της υπαίθρου, γιατί ο στρατός δεν ήταν δυνατό να βρίσκεται παντού.
Τον Μάρτιο του 1947 Λόχος της 43ης ταξιαρχίας στο Κάντζικο Γράμμου απέκρουσε με επιτυχία επίθεση 350 ανταρτών με σοβαρές απώλειες εκατέρωθεν. Μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις διεξάγονται από τον Απρίλιο του 1947 στη περιοχή κεντρικής Πίνδου με ισχυρά τμήματα των 2ας,8ης,και 9ης Μεραρχιών ( επιχείρηση «Αετός» ) εναντίον δυνάμεως 4000 ανταρτών, κατανεμημένης στις περιφέρειες Αγράφων, Κόζιακα και Ηπείρου. Τον Ιούνιο 1947 οι επιχειρήσεις συνεχίζονται για εκκαθάριση του Γράμμου.
Τον Ιούλιο εκδηλώνεται ισχυρός ελιγμός των αντιπάλων δυνάμεων εκ των Αλβανικών συνόρων προς γέφυρα Μέρτζιανης και Κόνιτσα. Αγωνιώδεις μάχες διεξάγονται στη γέφυρα εναντίον 5 Ταγμάτων. Τμήματα της 8ης Μεραρχίας αγωνίζονται απεγνωσμένα για να συγκρατήσουν τη φάλαγγα αυτή που προελαύνει προς Καλπάκι, αφού ενισχύθηκε με άλλα 4 Τάγματα. Δεν είναι πια συμμορίες αλλά τακτικός στρατός, που άρχισε να διεξάγει πόλεμο τακτικής μορφής. Η μεγάλη αυτή επίθεση τελικά αντιμετωπίστηκε από τις 41 και 43 Ταξιαρχίες και την αεροπορία.
Οι μέχρι τούδε επιχειρήσεις καταδεικνύουν ότι από τα μέσα του 1947 οι κομμουνιστικές δυνάμεις άρχισαν να παίρνουν την οργάνωση τακτικού στρατού και να περνούν από τον ανταρτοπόλεμο στο πόλεμο ελιγμών για επίτευξη στρατηγικών σκοπών δημιουργίας ελεύθερων περιοχών υπό τον έλεγχο τους. Οι επιχειρήσεις των εθνικών δυνάμεων δεν είχαν φέρει αποφασιστικά αποτελέσματα εναντίον τους, επειδή ακολουθούσαν μεθόδους τακτικού πολέμου και ταυτόχρονα δεν ήταν οργανωμένες για την καταπολέμηση ανταρτοπολέμου.
Η οργάνωση του στρατού που επιβλήθηκε από τη Βρετανική αποστολή ήταν απρόσφορη. Ο στρατός, προκειμένου να εκκαθαρίσει μια περιοχή, προσπαθούσε να την περιβάλει εκ πολλών κατευθύνσεων, ώστε να εγκλωβίσει τις αντίπαλες δυνάμεις. Αυτό όμως ήταν αδύνατο να επιτευχθεί, γιατί στα ορεινά και δασωμένα εδάφη ήταν εύκολο στον αντίπαλο να κατανέμονται σε μικρές ομάδες και λόγω του ορεινού και δασωμένου εδάφους να διαφεύγουν.
Η τακτική του εγκλωβισμού χτύπαγε στο κενό. Απαιτείται άλλη τακτική. Συνεχής δίωξη με ευκίνητα σώματα, ένα είδος ανταρτοπολέμου, παρεμφερής μέθοδο με εκείνη που εφάρμοσαν τα ελληνικά σώματα στο Μακεδονικό αγώνα 1903-1906 για την καταπολέμηση των βουλγαρικών συμμοριών στη Μακεδονία.
Τον Αύγουστο του 1947 οι εθνικές δυνάμεις ανέλαβαν μεγάλες επιχειρήσεις εκκαθαρίσεως του ορεινού συμπλέγματος Γράμμου. Οι επιχειρήσεις αυτές, παρά τις αιματηρές προσπάθειες του στρατού δεν έφεραν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Οι κομμουνιστικές δυνάμεις διατήρησαν τον έλεγχο του χώρου μεταξύ Νεστορίου, Κόνιτσας, Μετσόβου και Πενταλόφου στο Γράμμο.
Στο τέλος Δεκεμβρίου οι κομμουνιστικές δυνάμεις ανέλαβαν αποφασιστική επίθεση προς κατάληψη της περιοχής Κόνιτσας με σκοπό την εγκατάσταση στη Κόνιτσα της Κυβέρνησης τους. Μεγάλη μάχη άρχισε στις 25 Δεκεμβρίου γύρω από τη Κόνιτσα, την οποία υπεράσπιζε η 75 ταξιαρχία υπό τον συνταγματάρχη Δόβα, που το μεσημέρι της ίδιας μέρας τραυματίστηκε και αντικαταστάθηκε από τον ανχη Παλλαντά. Η μάχη διήρκεσε πολλές μέρες και πέρασε από δραματικές φάσεις. Ενισχύσεις προσέδραμαν από τις 41 και 42 ταξιαρχίες και σε συνεργασία με δυνάμεις της 8ης Μεραρχίας κατόρθωσαν να απωθήσουν τις κομμουνιστικές δυνάμεις.
Εν τω μεταξύ επήλθε σοβαρή εξέλιξη στην Αμερικανική πολιτική. Από τις αρχές του 1947 η Βρετανία έκανε γνωστό ότι δεν μπορούσε να προσφέρει βοήθεια στην Ελλάδα, και τα ηνία αναλαμβάνει η Αμερική. Ο πρόεδρος Τρούμαν στις 12 Μαρτίου 1947 ανακοίνωσε το « δόγμα Τρούμαν », ότι δηλαδή η Αμερική αναλαμβάνει να δώσει την απαιτούμενη βοήθεια σε Ελλάδα και Τουρκία για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία και ακεραιότητα τους από τη Κομμουνιστική απειλή.
Στις αρχές του 1948 η οργάνωση των κομμουνιστών σταθεροποιείται σε μεγάλες μονάδες, 8 μεραρχίες των 3000, και η δύναμη τους ανήρχετο σε 25-26 χιλιάδες, εφοδιασμένες με 34 πυροβόλα και 45 αντιαεροπορικά. Οι επιδρομές συνεχίστηκαν παντού, με το στρατό και τη χωροφυλακή να μάχονται με ηρωισμό και να υφίστανται μεγάλες απώλειες.
Από τον Ιούνιο του 1948 άρχισε η αποφασιστική επίθεση των εθνικών δυνάμεων για την εκκαθάριση του Γράμμου ( επιχείρηση Κορωνίς ) στην οποία πήραν μέρος 6 Μεραρχίες υπό τον διοικητή του Β΄ Σ. Στρατού στρατηγό Π. Καλογερόπουλο, οι 8η (Μπαλοδήμος),9η (Μανιδάκης), 10η (Βασιλάς),2α (Παπανικολάου) 15η (Λάϊος)και 1η(Πεντζόπουλος). Η επιχείρηση αυτή πέρασε από δραματικές φάσεις και έφερε μεγάλες απώλειες στις εθνικές δυνάμεις. Στα μέσα Αυγούστου και ύστερα από μεγάλες προσπάθειες καταλήφθηκε ο Γράμμος. Οι κομμουνιστικές δυνάμεις μετακινήθηκαν από τον Γράμμο στο Βίτσι.
Τον Δεκέμβριο οι εθνικές δυνάμεις ανέλαβαν μεγάλες επιχειρήσεις εκκαθαρίσεως της Πελοποννήσου, που διήρκεσαν μέχρι το Μάιο του 1949 με τη πλήρη εξόντωση των κομμουνιστικών δυνάμεων της Πελοποννήσου. Εν τω μεταξύ στις 20 Ιανουαρίου 1949 ανέλαβε αρχιστράτηγος ο Αλ. Παπάγος. Ο Παπάγος ανέλαβε απεριόριστα δικαιώματα στη διοίκηση του Στρατού και τη διεύθυνση των επιχειρήσεων. Η αρχαιότης του έναντι των διοικητών Μεγάλων Μονάδων συνέτεινε στην εμπέδωση ισχυρής διοίκησης στο Στρατό.
Οι κομμουνιστικές δυνάμεις στα μέσα του 1949 συμπυκνώνονται κατά το μεγαλύτερο μέρος στο Βίτσι και το Γράμμο. Στηρίζονται τώρα στη βοήθεια μόνο της Αλβανίας. Ο Τίτο από το 1948 ήλθε σε αντίθεση με την Κομινφόρμ και η Γιουγκοσλαβία έκλεισε τα σύνορα.
Οι εθνικές δυνάμεις περισφίγγουν από τον Ιούλιο 1949 το Βίτσι και το Γράμμο με τα Α΄ και Β΄ Σ. Στρατού, με συνολική δύναμη 7 Μεραρχιών, 1μεραρχίας ορεινών καταδρομών, 2 ανεξάρτητων ταξιαρχών και 14 ελαφρών ταγμάτων πεζικού , υπό τη διοίκηση του στρατηγού Βεντήρη. Διοκητής του Α΄ Σ. Στρατού ο στρατηγός Τσακαλώτος και του Β΄ Σ. Στρατού ο στρατηγός Μανιδάκης.
Στις 2 Αυγούστου 2 Μεραρχίες του Α΄ Σ. Στρατού ενεργούν προκαταρκτική επίθεση προς Γράμμο στη κατεύθυνση Πυρσόγιανη-Ζέρμα-ύψ. Τσάρνο, με το σκοπό να τραβήξει την προσοχή των κομμουνιστικών δυνάμεων προς το Γράμμο, επ’ ωφελεία της επικείμενης επίθεσης των κυρίων δυνάμεων προς Βίτσι. Ενώ εξελίσσεται η παραπλανητική αυτή επίθεση με το συνθηματικό Πυρσός Α, το Β΄Σ. Στρατού παίρνει τη διάταξη του και στις 10 Αυγούστου αρχίζει την επίθεση προς Βίτσι ( Πυρσός Β ) με 4 μεραρχίες και 2 ταξιαρχίες καταδρομών, υποστηριζόμενες υπό τεθωρακισμένων και αεροπορίας. Η μάχη διήρκεσε μέχρι 14 Αυγούστου. Οι κομουνιστικές δυνάμεις εκδιώχθηκαν από τις οχυρωμένες θέσεις τους και εισήλθαν στο Αλβανικό έδαφος, εγκαταλείποντες 39 πυροβόλα.
Στις 24 Αυγούστου οι εθνικές δυνάμεις επιτίθενται στο Γράμμο. Το Α΄Σ. Στρατού με 3 μεραρχίες και τη μεραρχία καταδρομών, υποστηριζόμενες από τεθωρακισμένα και αεροπορία εκτόπισε τις κομμυνιστικές δυνάμεις από ισχυρές αμυντικές θέσεις ( Τσάρνο-Παπούλι ) και με ευρύ ελιγμό από τη κατεύθυνση Πόρτα Οσμάν-Γκούμελ-Σακούλι-υψ. 2520 εξάρθρωσε την άμυνα τους ( επιχείρηση Πυρσός Γ΄). Οι κομμουνιστικές δυνάμεις έφυγαν άτακτα προς Αλβανία, εγκαταλείποντες 17 πυροβόλα.
Με τις επιχειρήσεις αυτές κατέρρευσε ο αγώνας των κομμουνιστών για την κατάληψη της Ελλάδος. Η Ελλάδα σώθηκε από την υποδούλωση.
Είναι ανάγκη να τονισθεί ότι την νίκη αυτή δεν την πέτυχε κάποιο κόμμα. Την πέτυχε όλος ο Ελληνικός λαός, μιας και απέναντι του το ΚΚΕ της εποχής εκείνης είχε όλες τις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Τον εθνικό στρατό τον στελέχωσαν παιδιά από κάθε Ελληνική οικογένεια, και απ’ όλο το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων. Ο αρχηγός της Ένωσης Κέντρου είχε χαρακτηρίσει το Κομμουνιστικό Κόμμα της εποχής εκείνης κόμμα του εγκλήματος και της προδοσίας.
Ο αγώνας αυτός στοίχησε στη χώρα μας υπέρογκες θυσίες. Όλη η Ελλάδα μεταβλήθηκε σε απέραντο νεκροταφείο. Τα χωριά ερειπώθηκαν. Τα σπίτια ρήμαξαν, ο κόσμος ξεσπιτώθηκε και ορφάνεψε, οι γυναίκες μαυροντύθηκαν και κλαίγαν τα παιδιά που χάσανε.
Το πόλεμο αυτό άλλοι τον λένε συμμοριτοπόλεμο και άλλοι εμφύλιο πόλεμο. Όσοι τον λένε εμφύλιο νομίζουν ότι τον δικαιολογούν. Ξεχνούν ότι ο εμφύλιος πόλεμος είναι ο πιο βρώμικος πόλεμος. Στους εμφυλίους πολέμους βγαίνουν στην επιφάνεια οι μεγαλύτεροι προδότες και οι απαισιότεροι φονιάδες. Όπως επίσης ξεχνούν ότι η εθνική συμφιλίωση δεν μπορεί να στηριχθεί πάνω σε ιστορικές ανακρίβειες, ούτε να επιτευχθεί με μονομερείς παραχωρήσεις από τη μια πλευρά.
Η νίκη στο Γράμμο και στο Βίτσι ήταν λοιπόν νίκη ελευθερίας για τον Ελληνικό λαό, που δεν έζησε ποτέ την εξαθλίωση και την τυρρανία που έζησαν άλλοι λαοί υπο κομμουνιστικά καθεστώτα.
Αιωνία ας είναι η μνήμη των Αξιωματικών και οπλιτών του Στρατού μας που έπεσαν στον Γράμμο και το Βίτσι!
Αιωνία η μνήμη όσων αντιστάθηκαν στην κομμουνιστική λαίλαπα !
Η επίθεση που δέχθηκε η Ελλάδα από του τέλους του μεγάλου πολέμου μέχρι το φθινόπωρο του 1949 περιγράφεται ως κομμουνιστική επίθεση κατά της Ελλάδος, με σκοπό την διανομή των εδαφών της μεταξύ Βουλγαρίας και Γιουγκοσλαβίας.
Ο αγώνας των κομμουνιστών στην Ελλάδα δεν έμοιαζε καθόλου με τον αγώνα των κομμουνιστών των γειτονικών της κρατών. Οι Γιουγκοσλάβοι κομμουνιστές αγωνίστηκαν και επεδίωξαν την επαύξηση των εδαφών της Γιουγκοσλαβίας, με την προσάρτηση της Τεργέστης. Οι Βούλγαροι για να σώσουν τη χώρα τους από τις κυρώσεις, λόγω της συμμαχίας τους με τους Γερμανούς. Οι Αλβανοί για την ανεξαρτησία τους και την προσάρτηση της Βορείας Ηπείρου. Οι Ιταλοί για να περιορίσουν τις συνέπειες της ήττας τους. Μαζί με τους σκοπούς αυτούς ήταν και η επιβολή του κομμουνισμού. Πουθενά όμως, αυτή η επιβολή δεν συνδυάσθηκε με παραχώρηση εθνικού εδάφους.
Στην Ελλάδα ο αγώνας των κομμουνιστών τέθηκε υπό την κηδεμονία των σλαβικών ομόρων κρατών. Ήταν τεράστιο σφάλμα της ηγεσίας τους, που προήλθε από έλλειψη πολιτικής ωριμότητας και τυφλό δογματισμό. Σαν συνέπεια ήλθε η υποστήριξη της απαιτήσεως των Βουλγάρων κομμουνιστών να μην επιβληθούν κυρώσεις στη Βουλγαρία για την επιδρομή της στην Ελλάδα παρά το πλευρό των Γερμανών, και η απόφαση της 5ης ολομέλειας του ΚΚΕ στις 30 Ιανουαρίου 1949 περί αποσπάσεως της Μακεδονίας από την Ελλάδα.
Η κομμουνιστική επίθεση κατά της Ελλάδος οργανώθηκε σε τρείς γύρους. Ο πρώτος γύρος ήταν η συγκρότηση του ΕΑΜ στην κατοχή, η οργάνωση του κομμουνιστικού στρατού του ΕΛΑΣ και η διάλυση των εθνικών δυνάμεων της Μέσης Ανατολής. Ο δεύτερος γύρος ήταν το αιματηρό κίνημα του Δεκεμβρίου 1944. Μετά την καταστολή του κινήματος και τη συμφωνία της Βάρκιζας ( 12 Φεβ 1945 ) η Σοβιετική Ένωση οργάνωσε την κατάκτηση της Ελλάδος με τα όπλα. Ήταν ο τρίτος γύρος.
Οι κομμουνιστές αποχωρώντας από την Ελλάδα μετά την καταστολή του Δεκεμβριανού κινήματος κατέφυγαν στην Αλβανία, τη Γιουγκοσλαβία και τη Βουλγαρία. Στο Ρουμπίκ της Αλβανίας και στο Μπούλκες της Βοϊβοδίνας άρχισε να λειτουργεί σχολή στελεχών. Οι Έλληνες κομμουνιστές που κατέφυγαν στις γειτονικές χώρες υπολογίζονται σε 12.000, ενώ ίδιος ήταν και ο αριθμός των Σλαβομακεδόνων, που λόγω εγκλημάτων τους κατά την κατοχή κατέφυγαν και αυτοί στη Γιουγκοσλαβία.
Η Σοβιετική Ένωση ανέλαβε να προπαρασκευάσει τη διεθνή κοινή γνώμη για το δήθεν δίκαιο των ελλήνων κομμουνιστών. Υποστήριξε στα διεθνή φόρα την ίδρυση κράτους με την ονομασία Μακεδονία, μέσα στα όρια της Γιουγκοσλαβίας, και τις αξιώσεις της Βουλγαρίας για προσάρτηση εδαφών και έξοδο στο Αιγαίο.
Τα πρώτα θερμά επεισόδια άρχισαν το Μάρτιο του 1946 στον Όλυμπο, την Κατερίνη και τα Χάσια. Ακολουθούν πολυάριθμες αποστολές από το Μπούλκες προς το Γράμμο, το Βέρμιο, το Βίτσι, τα Πιέρια. Χτυπούσαν αιφνιδιαστικά, κυρίως σταθμούς χωροφυλακής.
Τον Οκτώβριο συγκροτήθηκε το Γενικό Αρχηγείο τους υπό τον Μάρκο Βαφειάδη. Η τακτική του ανταρτοπολέμου στο πρώτο αυτό στάδιο ήταν η αιφνιδιαστική επίθεση, εξόντωση της φρουράς, τρομοκράτηση με άμεσες εκτελέσεις αντιφρονούντων και ταχεία αποχώρηση και εξαφάνιση των επιτιθεμένων.
Οι επιτιθέμενοι απέφευγαν τη σύγκρουση με τις εθνικές δυνάμεις, επειδή ειδοποιούνταν έγκαιρα από την αυτοάμυνα των χωριών και των πόλεων περί των κινήσεων του στρατού. Η αυτοάμυνα πήρε μεγάλη έκταση, οργάνωσε δίκτυο πληροφοριών και συνδέσμων, ανέλαβε ναρκοθετήσεις και σαμποτάζ, τρομοκρατούσε τον πληθυσμό ακόμα και με δολοφονίες αντιφρονούντων.
Η κυβέρνηση και το Γενικό Επιτελείο Στρατού άρχισαν να αντιλαμβάνονται την ανάγκη οργανώσεως και εξοπλισμού του πληθυσμού της υπαίθρου, γιατί ο στρατός δεν ήταν δυνατό να βρίσκεται παντού.
Τον Μάρτιο του 1947 Λόχος της 43ης ταξιαρχίας στο Κάντζικο Γράμμου απέκρουσε με επιτυχία επίθεση 350 ανταρτών με σοβαρές απώλειες εκατέρωθεν. Μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις διεξάγονται από τον Απρίλιο του 1947 στη περιοχή κεντρικής Πίνδου με ισχυρά τμήματα των 2ας,8ης,και 9ης Μεραρχιών ( επιχείρηση «Αετός» ) εναντίον δυνάμεως 4000 ανταρτών, κατανεμημένης στις περιφέρειες Αγράφων, Κόζιακα και Ηπείρου. Τον Ιούνιο 1947 οι επιχειρήσεις συνεχίζονται για εκκαθάριση του Γράμμου.
Τον Ιούλιο εκδηλώνεται ισχυρός ελιγμός των αντιπάλων δυνάμεων εκ των Αλβανικών συνόρων προς γέφυρα Μέρτζιανης και Κόνιτσα. Αγωνιώδεις μάχες διεξάγονται στη γέφυρα εναντίον 5 Ταγμάτων. Τμήματα της 8ης Μεραρχίας αγωνίζονται απεγνωσμένα για να συγκρατήσουν τη φάλαγγα αυτή που προελαύνει προς Καλπάκι, αφού ενισχύθηκε με άλλα 4 Τάγματα. Δεν είναι πια συμμορίες αλλά τακτικός στρατός, που άρχισε να διεξάγει πόλεμο τακτικής μορφής. Η μεγάλη αυτή επίθεση τελικά αντιμετωπίστηκε από τις 41 και 43 Ταξιαρχίες και την αεροπορία.
Οι μέχρι τούδε επιχειρήσεις καταδεικνύουν ότι από τα μέσα του 1947 οι κομμουνιστικές δυνάμεις άρχισαν να παίρνουν την οργάνωση τακτικού στρατού και να περνούν από τον ανταρτοπόλεμο στο πόλεμο ελιγμών για επίτευξη στρατηγικών σκοπών δημιουργίας ελεύθερων περιοχών υπό τον έλεγχο τους. Οι επιχειρήσεις των εθνικών δυνάμεων δεν είχαν φέρει αποφασιστικά αποτελέσματα εναντίον τους, επειδή ακολουθούσαν μεθόδους τακτικού πολέμου και ταυτόχρονα δεν ήταν οργανωμένες για την καταπολέμηση ανταρτοπολέμου.
Η οργάνωση του στρατού που επιβλήθηκε από τη Βρετανική αποστολή ήταν απρόσφορη. Ο στρατός, προκειμένου να εκκαθαρίσει μια περιοχή, προσπαθούσε να την περιβάλει εκ πολλών κατευθύνσεων, ώστε να εγκλωβίσει τις αντίπαλες δυνάμεις. Αυτό όμως ήταν αδύνατο να επιτευχθεί, γιατί στα ορεινά και δασωμένα εδάφη ήταν εύκολο στον αντίπαλο να κατανέμονται σε μικρές ομάδες και λόγω του ορεινού και δασωμένου εδάφους να διαφεύγουν.
Η τακτική του εγκλωβισμού χτύπαγε στο κενό. Απαιτείται άλλη τακτική. Συνεχής δίωξη με ευκίνητα σώματα, ένα είδος ανταρτοπολέμου, παρεμφερής μέθοδο με εκείνη που εφάρμοσαν τα ελληνικά σώματα στο Μακεδονικό αγώνα 1903-1906 για την καταπολέμηση των βουλγαρικών συμμοριών στη Μακεδονία.
Τον Αύγουστο του 1947 οι εθνικές δυνάμεις ανέλαβαν μεγάλες επιχειρήσεις εκκαθαρίσεως του ορεινού συμπλέγματος Γράμμου. Οι επιχειρήσεις αυτές, παρά τις αιματηρές προσπάθειες του στρατού δεν έφεραν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Οι κομμουνιστικές δυνάμεις διατήρησαν τον έλεγχο του χώρου μεταξύ Νεστορίου, Κόνιτσας, Μετσόβου και Πενταλόφου στο Γράμμο.
Στο τέλος Δεκεμβρίου οι κομμουνιστικές δυνάμεις ανέλαβαν αποφασιστική επίθεση προς κατάληψη της περιοχής Κόνιτσας με σκοπό την εγκατάσταση στη Κόνιτσα της Κυβέρνησης τους. Μεγάλη μάχη άρχισε στις 25 Δεκεμβρίου γύρω από τη Κόνιτσα, την οποία υπεράσπιζε η 75 ταξιαρχία υπό τον συνταγματάρχη Δόβα, που το μεσημέρι της ίδιας μέρας τραυματίστηκε και αντικαταστάθηκε από τον ανχη Παλλαντά. Η μάχη διήρκεσε πολλές μέρες και πέρασε από δραματικές φάσεις. Ενισχύσεις προσέδραμαν από τις 41 και 42 ταξιαρχίες και σε συνεργασία με δυνάμεις της 8ης Μεραρχίας κατόρθωσαν να απωθήσουν τις κομμουνιστικές δυνάμεις.
Εν τω μεταξύ επήλθε σοβαρή εξέλιξη στην Αμερικανική πολιτική. Από τις αρχές του 1947 η Βρετανία έκανε γνωστό ότι δεν μπορούσε να προσφέρει βοήθεια στην Ελλάδα, και τα ηνία αναλαμβάνει η Αμερική. Ο πρόεδρος Τρούμαν στις 12 Μαρτίου 1947 ανακοίνωσε το « δόγμα Τρούμαν », ότι δηλαδή η Αμερική αναλαμβάνει να δώσει την απαιτούμενη βοήθεια σε Ελλάδα και Τουρκία για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία και ακεραιότητα τους από τη Κομμουνιστική απειλή.
Στις αρχές του 1948 η οργάνωση των κομμουνιστών σταθεροποιείται σε μεγάλες μονάδες, 8 μεραρχίες των 3000, και η δύναμη τους ανήρχετο σε 25-26 χιλιάδες, εφοδιασμένες με 34 πυροβόλα και 45 αντιαεροπορικά. Οι επιδρομές συνεχίστηκαν παντού, με το στρατό και τη χωροφυλακή να μάχονται με ηρωισμό και να υφίστανται μεγάλες απώλειες.
Από τον Ιούνιο του 1948 άρχισε η αποφασιστική επίθεση των εθνικών δυνάμεων για την εκκαθάριση του Γράμμου ( επιχείρηση Κορωνίς ) στην οποία πήραν μέρος 6 Μεραρχίες υπό τον διοικητή του Β΄ Σ. Στρατού στρατηγό Π. Καλογερόπουλο, οι 8η (Μπαλοδήμος),9η (Μανιδάκης), 10η (Βασιλάς),2α (Παπανικολάου) 15η (Λάϊος)και 1η(Πεντζόπουλος). Η επιχείρηση αυτή πέρασε από δραματικές φάσεις και έφερε μεγάλες απώλειες στις εθνικές δυνάμεις. Στα μέσα Αυγούστου και ύστερα από μεγάλες προσπάθειες καταλήφθηκε ο Γράμμος. Οι κομμουνιστικές δυνάμεις μετακινήθηκαν από τον Γράμμο στο Βίτσι.
Τον Δεκέμβριο οι εθνικές δυνάμεις ανέλαβαν μεγάλες επιχειρήσεις εκκαθαρίσεως της Πελοποννήσου, που διήρκεσαν μέχρι το Μάιο του 1949 με τη πλήρη εξόντωση των κομμουνιστικών δυνάμεων της Πελοποννήσου. Εν τω μεταξύ στις 20 Ιανουαρίου 1949 ανέλαβε αρχιστράτηγος ο Αλ. Παπάγος. Ο Παπάγος ανέλαβε απεριόριστα δικαιώματα στη διοίκηση του Στρατού και τη διεύθυνση των επιχειρήσεων. Η αρχαιότης του έναντι των διοικητών Μεγάλων Μονάδων συνέτεινε στην εμπέδωση ισχυρής διοίκησης στο Στρατό.
Οι κομμουνιστικές δυνάμεις στα μέσα του 1949 συμπυκνώνονται κατά το μεγαλύτερο μέρος στο Βίτσι και το Γράμμο. Στηρίζονται τώρα στη βοήθεια μόνο της Αλβανίας. Ο Τίτο από το 1948 ήλθε σε αντίθεση με την Κομινφόρμ και η Γιουγκοσλαβία έκλεισε τα σύνορα.
Οι εθνικές δυνάμεις περισφίγγουν από τον Ιούλιο 1949 το Βίτσι και το Γράμμο με τα Α΄ και Β΄ Σ. Στρατού, με συνολική δύναμη 7 Μεραρχιών, 1μεραρχίας ορεινών καταδρομών, 2 ανεξάρτητων ταξιαρχών και 14 ελαφρών ταγμάτων πεζικού , υπό τη διοίκηση του στρατηγού Βεντήρη. Διοκητής του Α΄ Σ. Στρατού ο στρατηγός Τσακαλώτος και του Β΄ Σ. Στρατού ο στρατηγός Μανιδάκης.
Στις 2 Αυγούστου 2 Μεραρχίες του Α΄ Σ. Στρατού ενεργούν προκαταρκτική επίθεση προς Γράμμο στη κατεύθυνση Πυρσόγιανη-Ζέρμα-ύψ. Τσάρνο, με το σκοπό να τραβήξει την προσοχή των κομμουνιστικών δυνάμεων προς το Γράμμο, επ’ ωφελεία της επικείμενης επίθεσης των κυρίων δυνάμεων προς Βίτσι. Ενώ εξελίσσεται η παραπλανητική αυτή επίθεση με το συνθηματικό Πυρσός Α, το Β΄Σ. Στρατού παίρνει τη διάταξη του και στις 10 Αυγούστου αρχίζει την επίθεση προς Βίτσι ( Πυρσός Β ) με 4 μεραρχίες και 2 ταξιαρχίες καταδρομών, υποστηριζόμενες υπό τεθωρακισμένων και αεροπορίας. Η μάχη διήρκεσε μέχρι 14 Αυγούστου. Οι κομουνιστικές δυνάμεις εκδιώχθηκαν από τις οχυρωμένες θέσεις τους και εισήλθαν στο Αλβανικό έδαφος, εγκαταλείποντες 39 πυροβόλα.
Στις 24 Αυγούστου οι εθνικές δυνάμεις επιτίθενται στο Γράμμο. Το Α΄Σ. Στρατού με 3 μεραρχίες και τη μεραρχία καταδρομών, υποστηριζόμενες από τεθωρακισμένα και αεροπορία εκτόπισε τις κομμυνιστικές δυνάμεις από ισχυρές αμυντικές θέσεις ( Τσάρνο-Παπούλι ) και με ευρύ ελιγμό από τη κατεύθυνση Πόρτα Οσμάν-Γκούμελ-Σακούλι-υψ. 2520 εξάρθρωσε την άμυνα τους ( επιχείρηση Πυρσός Γ΄). Οι κομμουνιστικές δυνάμεις έφυγαν άτακτα προς Αλβανία, εγκαταλείποντες 17 πυροβόλα.
Με τις επιχειρήσεις αυτές κατέρρευσε ο αγώνας των κομμουνιστών για την κατάληψη της Ελλάδος. Η Ελλάδα σώθηκε από την υποδούλωση.
Είναι ανάγκη να τονισθεί ότι την νίκη αυτή δεν την πέτυχε κάποιο κόμμα. Την πέτυχε όλος ο Ελληνικός λαός, μιας και απέναντι του το ΚΚΕ της εποχής εκείνης είχε όλες τις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Τον εθνικό στρατό τον στελέχωσαν παιδιά από κάθε Ελληνική οικογένεια, και απ’ όλο το φάσμα των πολιτικών δυνάμεων. Ο αρχηγός της Ένωσης Κέντρου είχε χαρακτηρίσει το Κομμουνιστικό Κόμμα της εποχής εκείνης κόμμα του εγκλήματος και της προδοσίας.
Ο αγώνας αυτός στοίχησε στη χώρα μας υπέρογκες θυσίες. Όλη η Ελλάδα μεταβλήθηκε σε απέραντο νεκροταφείο. Τα χωριά ερειπώθηκαν. Τα σπίτια ρήμαξαν, ο κόσμος ξεσπιτώθηκε και ορφάνεψε, οι γυναίκες μαυροντύθηκαν και κλαίγαν τα παιδιά που χάσανε.
Το πόλεμο αυτό άλλοι τον λένε συμμοριτοπόλεμο και άλλοι εμφύλιο πόλεμο. Όσοι τον λένε εμφύλιο νομίζουν ότι τον δικαιολογούν. Ξεχνούν ότι ο εμφύλιος πόλεμος είναι ο πιο βρώμικος πόλεμος. Στους εμφυλίους πολέμους βγαίνουν στην επιφάνεια οι μεγαλύτεροι προδότες και οι απαισιότεροι φονιάδες. Όπως επίσης ξεχνούν ότι η εθνική συμφιλίωση δεν μπορεί να στηριχθεί πάνω σε ιστορικές ανακρίβειες, ούτε να επιτευχθεί με μονομερείς παραχωρήσεις από τη μια πλευρά.
Η νίκη στο Γράμμο και στο Βίτσι ήταν λοιπόν νίκη ελευθερίας για τον Ελληνικό λαό, που δεν έζησε ποτέ την εξαθλίωση και την τυρρανία που έζησαν άλλοι λαοί υπο κομμουνιστικά καθεστώτα.
Αιωνία ας είναι η μνήμη των Αξιωματικών και οπλιτών του Στρατού μας που έπεσαν στον Γράμμο και το Βίτσι!
Αιωνία η μνήμη όσων αντιστάθηκαν στην κομμουνιστική λαίλαπα !
.jpg)